Số là tui làm trong ngành công nghệ được một thời gian, nên có thể nói là bệnh nghề nghiệp của tui khá là nặng. Nhìn cái quy trình nào tui cũng thấy có vấn đề, cũng có pain point trong đó. Rồi tự lăn tăn là giá mà người ta áp dụng giải pháp này, triển khai tính năng kia thì hay biết mấy. 

Đơn cử là chuyện đóng tiền phí quản lý hàng tháng ở chung cư tui. Chung cư tui có tận 9 block, 1600 căn hộ. Mà cái quy trình đóng phí này cứ bắt buộc phải là offline. Tức là phải có mặt tại ban quản lý. Đọc mã căn hộ, đợi 10′ để nhân viên in ra hoá đơn sau đó đưa cho tui kí. Rồi đưa tiền mặt là xong. Đó là giả định thời điểm tui vào chỗ ban quản lý khi không có ai, nếu có thì phải ngồi đợi. 

Có lần, gia đình tui về quê chơi mãi 2 tuần 3 tuần gì đấy. Các bảo vệ lên đưa phiếu nhắc lần 1, rồi lại lần 2 mà ko thấy tăm hơi đâu. Và có cái quy định là nếu nhắc quá 2 lần mà không đóng thì sẽ nộp phạt. 

Vấn đề ở đây, đó là mấy thằng cha lãnh đạo của chung cư tui, không hiểu đầu óc có vấn đề gì khi tới tận bây giờ còn chưa áp dụng phương thức thanh toán chuyển khoản hoặc ví điện tử. Việc này cực kì tiện lợi và giải quyết được tất cả các pain point tui đề cập ở trên. 

Cho đến một ngày..Covid xuất hiện.. Nó băm nát mấy cái đầu óc “bảo thủ”, những bộ óc chỉ đi theo lối mòn, những bộ óc dám đương đầu với “thời đại” tưởng như vậy là cách mạng. Nhưng không, một là đổi phương thức thanh toán, hai là đói nhăn răng chạy đôn chạy đáo để xoay tiền trả cho nhân viên vì cư dân có ai dám xuống dưới sảnh đóng tiền đâu, nhân viên cũng có đứa nào muốn dấn thân ngồi đó thu tiền trong khi tháng nhận có 6tr. 

Vậy đó, đôi khi công nghệ không phải là thứ gì đó quá to tát. Đừng có nghĩ cứ “Chuyển đổi số” tức là phải “tốn kém”, tức là phải “ào ạt”. Chuyển đổi số nó đơn thuần chỉ là “mindset” (Tư duy cải tiến bằng công nghệ”. Bạn phải nghĩ xem công nghệ có thể làm gì để cải tiến được hiệu suất, cải tiến được quy trình làm việc, giảm thiểu sức lao động, tăng hiệu quả, giảm thời gian và quan trọng hơn là minh bạch thông tin.

Giờ câu hỏi là kỹ năng gì sẽ hỗ trợ cho việc có tư duy “Chuyển đổi số” trong đầu. Đó là Business Analysis. Tạm dịch là phân tích nghiệp vụ dù thật tình tui chỉ muốn để nguyên bản của từ này thôi vì tiếng Việt trong trường hợp này không đủ để mô tả kỹ năng này. 

Một lợi ích của kỹ năng này nữa đó là khi bạn có nó, bạn có thể làm trong rất nhiều lĩnh vực chứ không nhất thiết phải là công nghệ. Giả sử như trước đây, mọi quyết định của bạn đều dựa trên thói quen và cảm tính. Điều này thường thấy vì đây là 1 cơ chế tư duy nhanh của não bộ. Khi có kĩ năng này rồi, ở đâu đó trong đầu bạn, sẽ có một chú ong chăm chỉ, miệt mài đi gom góp các thông tin, khơi gợi đào sâu các vấn đề bằng các phương pháp sau đó tổng hợp và đưa ra các giải pháp. Chú ong đó chính là Tư duy chậm, là kỹ năng mà tui đề cập ở trên. 

Để dễ hiểu hơn, tui ra một ví dụ rất đời thường. Giả sử bạn là người bán bánh mì. Thấy rất nhiều người bán bánh mì nên bạn cũng muốn bán vì chi phí đầu tư thấp. Để tiện cho mình, bạn bán bánh mì trứng ốp la, chọn địa điểm là gần nhà. Sau 3 tháng miệt mài đứng bán, doanh thu không được bao nhiêu, khách hàng thân quen chỉ là các hàng xóm chung hẻm với bạn. Vất vả chịu nắng chịu mưa mà không mang lại kết quả. Bạn dự định dẹp tiệm bán bánh mì. 

Vừa may bạn có một người em đang làm Business Analyst ( tạm dịch là chuyên viên phân tích nghiệp vụ, dù thật tình lần 2 là tui chẳng muốn dịch nó ra chút nào). Sau khi nghe qua câu chuyện của bạn, người em quyết định giúp đỡ bạn. 

Đầu tiên, người em đi tìm hiểu và quan sát các cửa hàng bán bánh mì có doanh số đông nhất ở khu vực. Qua quan sát các thao tác và hỏi thăm dò, người em đúc kết được quy trình làm việc, đối tượng người mua, độ tuổi, giới tính, menu bánh mì, các dịch vụ kèm theo, vị trí bán và tìm hiểu tại sao giải pháp của các tiệm bánh mì kia lại đang giải quyết được pain point gì của các khách hàng của họ cũng như giới bán bánh mì hầu như đã bão hoà nhưng doanh số của những người này vẫn tăng trưởng đều. 

Sau việc phân tích các chỉ số và các điều kiện có thể ảnh hưởng đến business bánh mì, người em đưa ra các giải pháp cho người anh như nhắm đến đối tượng là người đi làm vội, thay đổi phương thức từ “có khách” mới làm chuyển sang “làm sẵn”. Thay đổi thương hiệu thành bánh mì 5 Giây. Menu lúc này cũng đa dạng hơn và tập trung vào các loại thực phẩm khô vì người đi làm phải di chuyển quãng đường xa trước khi đến được chỗ làm. Vị trí bán bánh mì thay vì trong hẻm nay cũng được đưa ra khu vực khác nơi có đông các bạn công nhân và văn phòng đi làm ngang qua. Sau 3 tháng thay đổi mô hình kinh doanh, mọi thứ tỏ ra có hiệu quả vượt trội. 

Business Analysis là như vậy đó. Người vận dụng nó hiệu quả chính là Business Analyst. Câu hỏi bây giờ là, bạn có muốn tiếp tục duy trì thói quen cũ, phương pháp cũ. Rồi ngồi đó cầu nguyện sẽ có gì đó mới cho cuộc đời bạn hay cho business của bạn. Bạn à, làm như cũ thì chỉ được như cũ thôi bạn nhé.

Một là bạn thay đổi, hai là bạn để “Thời Đại” băm nát bạn ra. 

P/s: Việt Nam, Nói được làm được